Nerwica eklezjogenna jest zaburzeniem psychicznym o etiologii związanej z dogmatyką i nauczaniem religijnym, przeważnie objawiającym się występowaniem stanów lękowych. Najczęściej występuje w religiach, których rytuały i zasady mocno ingerują w życie osobiste wyznawców. Często związana jest z konfliktem między nakazami wiary a potrzebami seksualnymi wyznawcy. Podłożem schorzenia jest konflikt wartości. Leczenie jest trudne ze względu na konieczność ingerencji w sferę religijności chorego. Jako odrębną jednostkę chorobową sklasyfikował to schorzenie berliński ginekolog Eberhard Schaetzing w 1955 roku. Seksuolog dr Zbigniew Lew-Starowicz definiuje je jako „zaburzenia seksualne o charakterze nerwicowym spowodowane nauczaniem kościelnym”, jednakże obecnie znaczenie pojęcia jest szersze i obejmuje wszelkie zaburzenia psychiczne związane z nauczaniem kościelnym, nie tylko te na tle seksualnym.
Przyczyny nerwicy eklezjogennej są rożne – błędnie rozumiana pobożność; moralistyczne, wrogie wobec spraw cielesnych, wychowanie; oddziaływanie (przeważnie nieświadome) toksycznego chrześcijaństwa, charakteryzującego się legalizmem i sztywnym zinstytucjonalizowaniem; konflikty pomiędzy nauką Kościoła a wymaganiami społeczeństwa świeckiego; nieprawidłowo ukształtowany obraz Boga; przepaść pomiędzy wyuczoną a życiową moralnością katolicką.
Przy leczeniu nerwicy eklezjogennej podejmuje się różne działania, takie jak rozdzielenie konfliktu intrapsychicznego od jego neurotycznego mechanizmu obronnego, którym jest religia; rozróżnienie pomiędzy funkcjonalnymi i dysfunkcjonalnymi cechami w systemie religijnym pacjenta i wskazanie na tej podstawie, jakich zmian w jego indywidualnej religijności należało by dokonać; uświadomienie pacjentowi jego niewłaściwego obrazu Boga i pomoc w dokonaniu zmian w tym obrazie.