Analemma w astronomii to linia zakreślana na nieboskłonie przez punkt, w którym znajduje się słońce widziane z określonego punktu codziennie o tej samej godzinie. Na Ziemi linia ta ma kształt ósemki.
Przyczyna powstawania analemmy tkwi w połączeniu ruchu Ziemi wokół Słońca i nachylenia osi obrotu planety do płaszczyzny jej orbity. Najwyższy punkt analemmy osiągany jest latem, a najniższy zimą. Punkty te odpowiadają przesileniu letniemu i zimowemu. Zmienna długość dnia wpływa na wysokość Słońca o danej godzinie, a więc w kolejnych punktach analemmy.
Na przesunięcia w kierunku wschód-zachód ma wpływ eliptyczność ziemskiej orbity i zmienna prędkość poruszania się po niej. Wygląd analemmy zależy od szerokości geograficznej, gdyż od tej wielkości zależy również ruch Słońca po niebie. Na innych planetach kształt analemmy będzie różny, ponieważ jest on uzależniony od nachylenia orbity i stosunku długości doby do długości roku.
Analemma