Gniewosz plamisty to wąż, którego Polska nazwa w pełni oddaje jego charakter. Aczkolwiek nie jest jadowity, w sytuacjach zagrożenia niezwykle gwałtownie atakuje i kąsa. Cecha ta w połączeniu z plamistością powoduje, że bardzo często mylnie brany jest za żmiję zygzakowatą i jako taką zabijany.
Jest niewielkim wężem nie przekraczającym 1-go metra długości.
Przyjmuje się, że gniewosz plamisty występuje w środkowej i południowej Europie, aczkolwiek jego zasięg obejmuje również północną Hiszpanię, Kazachstan, południową Szwecję, Norwegię, a także Włochy i Grecję. W Polsce występuje na terenie całego kraju.
Jest typowym wężem ciepło- i sucholubnym. Nie spotyka się go w wilgotnych lasach ani nad brzegami zbiorników wodnych, jednak, jeśli jest taka potrzeba, dobrze pływa. Najczęściej występuje w środowiskach kamienistych i trawiastych.
Podstawowym pożywieniem gniewoszy są spotykane na terenie jego występowania jaszczurki (w Polsce: zwinka, żyworódka i padalec), a także małe węże, w tym młode własnego gatunku. Rzadziej jada płazy, małe gryzonie i pisklęta ptasie.
Gniewosz plamisty jest gatunkiem jajożyworodnym. Kopulacja ma miejsce po wybudzeniu się ze snu zimowego, w kwietniu i na początku maja. Od końca sierpnia do początku października rodzą się młode węże.
Samce przeważnie są brązowe, a samice utrzymują się w tonacji szarej. Wzdłuż grzbietu biegną dwa lub cztery pasy plam, niekiedy łączące się ze sobą. To zlewanie się plam daje czasami mylący efekt zygzaka upodobniającego do żmii zygzakowatej.
Gniewosz plamisty