Litewska Armia Wolności

przez | 14 czerwca 2011

Litewska Armia Wolności (Lietuvos Laisv?s Armija, LLA) to konspiracyjna organizacja wojskowo-polityczna działająca podczas II wojny światowej i kilka lat po jej zakończeniu. Została założona w grudniu 1941 r. w okupowanym przez Niemców Wilnie z inicjatywy studenta prawa uniwesytetu Kazysa Veverskisa. Do czołowych działaczy należel bracia K. Veverkisa Pranas Veverkis i Aleksandras Veverkis, gen. Motiejus Pečiulionis-Miškinis, kpt. Juozas Čeponis-Tauragis, Petras Bartkus-Žadgaila, ppor. Adolfas Eidimtas-Papunis, kpt. Karalius-Varenis, inż. Snarskis-Šnairys, kpt. J. Kasperavičius-Visvydas i wielu innych.

Podstawowym celem LLA było odzyskanie niepodległości przez Litwę nie tylko w drodze działań politycznych i dyplomatycznych, ale również wojskowych. Początkowymi przejawami działalności było budowanie struktur organizacyjnych i zbieranie broni. Kierownictwo LLA czekało na osłabienie niemieckiej okupacji, zdając sobie sprawę, że jakakolwiek akcja zbrojna na razie nie jest możliwa. W listopadzie 1943 r. poparło koncepcję gen. Povilasa Plechavičiusa utworzenia pod nadzorem niemieckim narodowych sił zbrojnych pod nazwą Lietuvos V?tin? Rinktin?, ale czynnie nie zaangażowało się. LLA prowadziło ograniczoną współpracę z Niemcami, przede wszystkim z Abwehrą. Nie prowadziła działań sabotażowych przeciwko infrastrukturze, gdyż chciała zachować ją na okres odzyskania niepodległości.

Pod koniec okupacji niemieckiej w połowie 1944 r. LLA miała ok. 10 tys. członków. Była najliczniejszą organizacją konspiracyjną. Na czas wkroczenia na terytorium Litwy Armii Czerwonej przygotowywała powszechne powstanie, licząc na reakcję międzynarodową, szczególnie ze strony USA i Wielkiej Brytanii. Wydała wiele instrukcji i dyrektyw, które regulowały działania ruchu partyzanckiego. LLA miała dosyć elastyczną strukturę organizacyjną. Była podzielona na 2 sektory: organizacyjny i czynny, zwany Vanagai (Jastrzębie). Vanagai stanowiło właściwą armię partyzancką, przygotowującą wystąpienie zbrojne przeciwko Sowietom. Natomiast członkowie sektora organizacyjnego mieli zapewnić partyzantom żywność, transport, informacje, łączność i leczenie. W terenie istniały okręgi. Do walki zbrojnej latem 1944 r. przystąpiły 4 spośród nich: Wilno, Kowno, Poniewież i Szawle. Ponieważ tylko Okręg Szawle miał dogodne warunki do rozwoju sił partyzanckich, gdyż na terenie pozostałych przebywały silne oddziały sowieckie, jego sztab na czele z ppor. A. Eidimtasem-Papunisem przejął funkcje sztabu głównego organizacji. W okręgu działało prawdopodobnie ok. 14-15 tys. wyszkolonych i uzbrojonych partyzantów, rozlokowanych w gminach i miasteczkach w oddziałach liczących po 20-60 osób. Do 1945 r. LLA odgrywała najważniejszą rolę w litewskich antysowieckim ruchu partyzanckim ze względu na szeroko rozwinięte struktury organizacyjne i sieć łączności. 28 grudnia 1944 r. został zabity K. Veverkis. W 1945 r. zostało zniszczonych lub znacznie osłabionych wiele terenowych struktur organizacyjnych. Resztki struktur i nieliczne oddziały partyzanckie w 1949 r. podporządkowały się Ruchowi Walki o Wolność Litwy.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *