Analiza utworu literackiego polega na badaniu pewnej całości, poprzez wyodrębnienie jej cech, części bądź składników. Analiza dzieła literackiego zmierza do ustalenia, z jakich elementów i w jaki sposób jest zbudowany utwór. Należy także określić związki między tymi elementami, zbadać czemu służy konstrukcja tekstu, dobór danych środków stylistycznych, a w konsekwencji ukazać role poszczególnych elementów i ich znaczenie w całym utworze.
Analiza i interpretacja utworu poetyckiego są traktowane łącznie w procesie pracy z tekstem, nie oddziela się ich pod względem formalnym. Z tego względu kompozycja wypowiedzi analizującej ten tekst nie może być dychotomiczna. Podczas analizowania dzieła poetyckiego bardzo ważne są konteksty interpretacyjne, czyli kierunki badań, które pomagają zrozumieć tekst oraz kąty interpretacji.
Utwór literacki może być interpretowany w różnych kontekstach, m.in. historycznym, społecznym, literackim, biograficznym czy filozoficznym.