Wspólnota Ekonomiczna Państw Afryki Zachodniej (Economic Community of West African States ? ECOWAS)
Wspólnota Ekonomiczna Państw Afryki Zachodniej została utworzona w 1975 r. Należy do niej 16 państw Afryki Zachodniej. ECOWAS miała do 1990 r. przekształcić się w unię celną z jednolitą stawką celną w obrotach zewnętrznych i strefą wolnego handlu wewnątrz ugrupowania. W praktyce zaledwie kilka krajów ECOWAS zliberalizowało w niewielkim zakresie zasady handlu zewnętrznego. W 1992 r., podczas szczytu w Dakarze, kraje ECOWAS przeprowadziły rewizję Traktatu z Lagos (1975 r.), rezygnując z dojścia w konkretnym terminie do Wspólnoty Gospodarczej w skali całego ugrupowania. Integracja ECOWAS ma odbywać się w dwóch oddzielnych grupach krajów ? frankońskiej i anglojęzycznej. Dominującą rolę w ECOWAS odgrywa Nigeria, zdecydowanie przewyższająca pozostałe kraje pod względem potencjału gospodarczego i znaczenia politycznego. W 1980 r. kraje ECOWAS podpisały protokół o współpracy politycznej w regionie. Na jego podstawie Nigeria i Ghana utworzyły w 1990 r. siły rozjemcze i obserwacyjne (ECOWAS Monitoring Group ? ECOMOG). Miały one doprowadzić do zaprzestania walk w Liberii. Działania ECOMOG nie przyniosły spodziewanych rezultatów.
Wspólnota Ekonomiczna Krajów Wielkich Jezior (Communauté Economique des Pays des Grands Lacs ? CEPGL)
Wspólnota Ekonomiczna Krajów Wielkich Jezior została utworzona w 1976 r. przez 3 kraje środkowoafrykańskie ? Zair, Rwandę i Burundi. W ramach CEPGL kraje te miały prowadzić wspólną politykę zmierzającą do poprawy sytuacji uchodźców w regionach przygranicznych. CEPGL miała też koordynować współpracę gospodarczą w rejonie Wielkich Jezior (rybołówstwo, energetyka, uprzemysłowienie). Destabilizacja polityczna regionu i trwające od ponad 20 lat konflikty etniczne uniemożliwiają współpracę w ramach CEPGL.
Unia Celna i Ekonomiczna Afryki Centralnej (Union Douani?re et Economique de l’Afrique Centrale ? UDEAC)
Unia Celna i Ekonomiczna Afryki Centralnej została utworzona w 1964 r. przez 4 kraje Afryki Centralnej (Gabon, Kongo, Czad oraz Republikę Środkowoafrykańską). W 1983 r. do UDEAC przystąpiły Kamerun oraz Gwinea Równikowa i Wyspy Św. Tomasza. UDEAC wprowadziła jednolitą wewnętrzną i zewnętrzną taryfę celną. Kraje UDEAC przyjęły także wspólne ustawodawstwo w zakresie inwestycji zagranicznych.
Wspólnota Ekonomiczna Państw Afryki Centralnej (Communauté Economique des Etats de l’Afrique Centrale ? CEEAC)
Wspólnota Ekonomiczna Państw Afryki Centralnej powstała z inicjatywy Gabonu w 1983 r., w rezultacie połączenia UDEAC i CEPGL, które scedowały na nią część własnych uprawnień. CEEAC miała w ciągu 12 lat doprowadzić do utworzenia wspólnego rynku ze wspólną zewnętrzną taryfą celną i swobodnym przepływem towarów, kapitału oraz ludzi wewnątrz ugrupowania. Poza ograniczoną liberalizacją handlu wewnątrz CEEAC cele te nie zostały dotychczas zrealizowane. Podobnie jak w wypadku ECOWAS, realizacja wspólnej polityki gospodarczej krajów Afryki Centralnej jest utrudniona z powodu de-stabilizacji politycznej i konfliktów zbrojnych nękających ten region. Do organizacji należało w 2003 roku 11 krajów regionu.
Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (Southern African Development Community ? SADC)
Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej została utworzona w 1980 r. przez tzw. kraje frontowe graniczące z RPA i kontrolowaną przez nią Namibią. Początkowo organizacja ta nazywała się Południowoafrykańska Konferencja Koordynacji Rozwoju (Southern African Development Coordination Conférence ? SADCC). Do SADCC należało 10 państw regionu. W 1990 r., po uzyskaniu niepodległości, do organizacji przystąpiła Namibia. Podstawowym celem SADCC była organizacja wszechstronnej współpracy ekonomicznej, która pozwoliłaby na zmniejszenie zależności gospodarczej krajów frontowych od RPA.
W pierwszym 10-leciu działalność SADCC koncentrowała się na rozwoju infrastruktury gospodarczej w regionie (głównie dróg i kolei). Zmiany polityczne w RPA pozwoliły na przyjęcie w 1995 r. tego kraju do SADCC. W tym samym roku nastąpiła zmiana nazwy na SADC. Przystąpienie RPA do tej organizacji zmieniło zasadniczo jej charakter i możliwości. SADC działa obecnie, korzystając ze środków finansowych pochodzących z tego kraju.
Źródło: T. Łoś-Nowak (red.), Organizacje w stosunkach międzynarodowych: istota-mechanizmy działania-zasięg, Wrocław 2004.