Abolicjonizm to ruch społeczno-polityczny i ideowy w Europie (głównie w Wielkiej Brytanii i Francji) i obu Amerykach (głównie w USA), stawiający sobie za zadanie zniesienie niewolnictwa i związanego z nim handlu ludnością murzyńską. Jego istnienie datuje się na XVIII i XIX wiek. Został zapoczątkowany przez kwakrów żyjących w angielskich koloniach na kontynencie północnoamerykańskim. Zyskał poparcie czołowych autorytetów filozoficznych Europy, przede wszystkim angielskich i francuskich filozofów Oświecenia. Pierwsze towarzystwa abolicyjne powstały w II połowie XVIII wieku – w 1753 r. w Wielkiej Brytanii, w 1775 r. w USA, i w 1788 r. we Francji. Wybitnymi działaczami abolicjonizmu byli m.in. G. Sharp i Th. Clarkson (W. Brytania), A. Benezet i B. Rush (USA), H. Gregoire i J.P. Brissot de Warville (Francja).
W okresie rewolucji francuskiej 1789 – 1799 na mocy decyzji Konwentu Narodowego Francuzom zakazano w roku 1794 handlu niewolnikami i zniesiono niewolnictwo w koloniach francuskich. Była to pierwsza decyzja w tej sprawie podjęta przez władze państwowe. Została ona jednak odwołana już w roku 1803 przez Napoleona Bonaparte. Znacznie większy wpływ na sytuację niewolników w koloniach (już tylko francuskich) miało zwycięskie powstanie niewolników we francuskiej kolonii Saint-Domingue (wybuchło w nocy z 22 na 23 sierpnia 1791), które doprowadziło w roku 1804 do proklamowania niepodległego Haiti, państwa byłych niewolników, na które powoływali się odtąd często abolicjoniści.
Istotny wpływ na losy niewolnictwa miała polityka Wielkiej Brytanii, gdzie w 1807 roku uchwalony został zakaz udziału obywateli brytyjskich w handlu niewolnikami. W 1833 roku zniesiono niewolnictwo w koloniach brytyjskich, a w połowie lat 60. XIX wieku doprowadzono do likwidacji transatlantyckiego handlu niewolnikami. Również Francja w 1848 roku zniosła niewolnictwo w swoich koloniach.
W Stanach Zjednoczonych walka o abolicję była trudna ze względu na oparcie na niewolnictwie plantacyjnej gospodarki południowych stanów – zaniepokojone zamachem na swój dotychczasowy tryb życia i wyborem Abrahama Lincolna na prezydenta ogłosiły secesję, co w konsekwencji doprowadziło do wybuchu wojny secesyjnej. W 1863 roku proklamowana została emancypacja Murzynów zamieszkujących południowe stany, natomiast w 1865 roku 13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych zniosła niewolnictwo na terenie całego kraju.