Teorie cech w psychologii osobowości to podejście zmierzające do opisania osobowości w kategoriach cech – względnie stałych, charakterystycznych dla jednostki, zgeneralizowanych tendencji do określonych zachowań, emocji i sądów, przejawiających się w różnych sytuacjach. Tak rozumiana cecha ma charakter latentny – nie można jej bezpośrednio zaobserwować, posiada status zmiennej pośredniczącej między bodźcem a reakcją. Teorie cech nastawione są na odkrywanie różnic indywidualnych, rezygnują natomiast z odkrywania mechanizmów osobowości. Badania w tym paradygmacie zmierzają do wyodrębnienia za pomocą analizy czynnikowej podstawowych, nieredukowalnych czynników, stworzenia narzędzi do ich pomiaru (testy osobowości) oraz ustalenia korelatów z innymi cechami indywidualnymi. Głównymi twórcami teorii cech są Gordon Allport, Hans Eysenck (teoria trójczynnikowa: ekstrawersja, neurotyzm, psychotyczność), Raymond Cattell (czynnikowa teoria osobowości, 16 czynników), Paul Costa i Robert McCrae (PMO, Wielka piątka – model pięcioczynnikowy).