Choć problemy bezpieczeństwa mogą być rozpatrywane z różnych punktów widzenia, jednym z najważniejszych obszarów są zagadnienia związane z bezpieczeństwem militarnym. Pojęcie to odnoszone jest do zagrożeń dla przetrwania i dotyczy głównie obrony terytorium przed agresją zewnętrzną o charakterze militarnym. Jest ono związane z takimi kategoriami, jak potencjał obronny i ofensywny poszczególnych państw oraz z postrzeganiem intencji innych podmiotów stosunków międzynarodowych.
Do zakończenia zimnej wojny problemy bezpieczeństwa międzynarodowego były utożsamiane głównie z aspektami militarnymi, co znalazło swoje odzwierciedlenie w poglądach teoretycznych reprezentowanych przez szkołę realistyczną. Takie postrzeganie problemów bezpieczeństwa było manifestowane przez dwie największe potęgi ówczesnego świata: USA i ZSRR. W dążeniu do zapewnienia równowagi sił akcentowano przede wszystkim aspekty wojskowe, a istniejące zagrożenia wiązano z użyciem siły militarnej. Od początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zagadnienia te zaczęto traktować szerzej, dostrzegając inne zagrożenia dla bezpieczeństwa poszczególnych państw czy regionów. Zwrócono uwagę, że na poziom bezpieczeństwa wpływają także aspekty ekonomiczne (jakość życia, dobrobyt, możliwości rozwoju), ekologiczne czy społeczne. Doprowadziło to do swoistego wyodrębnienia dwóch wymiarów bezpieczeństwa – ?twardego” (hard security), obejmującego aspekty militarne (często powiązane z problemami ekonomicznymi), oraz ?miękkiego” (soft security), skupiającego się na problemach związanych z wymiarem społeczno-kulturowym, ekologicznym, technologicznym, humanistycznym czy demograficznym.
Zakończenie zimnej wojny istotnie miało znaczący wpływ na redukcję poziomu zagrożeń wojskowych. Początek wieku XXI przyniósł jednak wiele dramatycznych wydarzeń (ataki terrorystyczna w USA, Madrycie i Londynie, wojna w Iraku i Afganistanie, zwiększenie aktywności piratów). Wydaje się więc, że aspekty militarne w dalszym ciągu są istotne i w znaczący sposób wpływają na postrzeganie problemów bezpieczeństwa międzynarodowego.
Państwa postrzegają swoje bezpieczeństwo militarne przez pryzmat zagrożeń wojskowych, wiążąc je przede wszystkim z niebezpieczeństwem agresji przeprowadzonej przez inne państwo. Może nim być kraj sąsiedzki lub państwo niegraniczące z terytorium kraju podbitego. Na przestrzeni lat kierunki zagrożeń ulegały zmianom, co ma związek m.in. z rozwojem potencjałów militarno-obronnych poszczególnych państw oraz globalizacją powiązań gospodarczych i politycznych. Wprowadzenie nowych rodzajów uzbrojenia (nowe typy samolotów, pociski balistyczne, broń nuklearna) sprawia, że zmienia się wrażliwość poszczególnych obszarów na możliwość ataku z zewnątrz. Należy też zauważyć, że naturalne bariery (góry, położenie wyspiarskie) nie stanowią obecnie praktycznie żadnego zabezpieczenia. Na sposób postrzegania zagrożeń wpływają także procesy globalizacji. Rozwój gospodarczy, tworzenie międzynarodowych powiązań ekonomicznych oraz współpraca polityczna sprawiają że wiele krajów staje się bardziej przewidywalnych i stanowi mniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego (przykładem może być Wietnam).
Należy jednak zwrócić uwagę, że zagrożenia militarne oznaczają nie tylko bezpośrednią agresję ze strony innego państwa, ale także mogą być związane z atakiem ze strony tzw. aktorów niepaństwowych (ugrupowania terrorystyczne, nacjonalistyczne, religijne, prywatne armie, nielegalni handlarze bronią) oraz obronę państwa przed zagrożeniami typu niemilitarnego (nielegalni imigranci, działalność zorganizowanych grupy przestępczych czy piratów). Początek wieku XXI przyniósł eskalację tego typu zagrożeń. Często w stosunku do takich działań mówi się o zagrożeniach asymetrycznych. Należy jednak pamiętać, że zagrożenia asymetryczne mogą wiązać się z działaniami państw. Amerykański raport Strategie Assessment z 1998 r., wymieniając podstawowe opcje asymetryczne (użycie broni masowego rażenia, wysoko zaawansowanej broni konwencjonalnej, technologii informatycznych oraz metod wykorzystujących specyfikę środowiska naturalnego), odnosił je do działań państw. Natomiast zagrożenia niepaństwowe obejmowały takie zjawiska, jak terroryzm, przestępczość zorganizowana, piractwo czy masowe migracje ludności.
Źródło: B. Skulska, P. Skulski (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku. Wybrane zagadnienia, Wrocław 2010.