Czapla siwa jest nieco mniejsza od bociana. W locie szyja zgięta w kształcie litery S (potylica oparta na grzbiecie), po czym można ją odróżnić od innych długoszyich ptaków – bociana i żurawia, które trzy mają w locie szyję wyciągniętą. Końce skrzydeł zaokrąglone. Często stoi w bezruchu nad wodą w oczekiwaniu na zdobycz.
Odgłosy wydawane są przeważnie w koloniach, przypominające krakanie ?krek-krek” oraz chrapliwe ?chroak-chroak”. Poza koloniami, przy zrywaniu się do lotu często wydaje krótkie, dwusylabowo ?ka-jakh”.
Przeloty w marcu-kwietniu i lipcu?listopadzie. Być może nawet 1/3 polskiej populacji zimuje na terenie kraju, głównie w zachodniej jego części.
Gniazduje kolonijnie, przeważnie na drzewach lub w zaroślach wierzbowych, rzadko na ziemi, w trzcinach. Gniazdo w formie bezładnej sterty patyków, często wykorzystywane przez kilka lat. W kwietniu lub maju składa 4, 5 jaj. Wysiadują oboje rodzice przez 25-26 dni. Młode są karmiono przez rodziców około półtora miesiąca. Jeden lęg w roku.
Pożywienie czapli siwej stanowią ryby, płazy, gady, drobne ssaki, czasem owady.
Ptaka tego możemy spotkać nad wszelkiego rodzaju wodami – jeziorami, stawami i leniwie płynącymi rzekami – wszędzie tam, gdzie da się złowić jakąś rybkę. Jeśli wykopiemy sobie na działce niewielki stawik i zarybimy go karasiami, jest więcej niż pewne, że wcześniej czy później pojawi się nad nim jakaś samotna czapla. Gatunek ten bowiem wyspecjalizował się w łowieniu ryb. Nie czyni tego jednak tak jak kormoran, nurkując na głębokiej wodzie, lecz spokojnie czatuje przy brzegu i czeka, aż ryba sama podpłynie jej pod dziób. Oczy czapli osadzone są w szczególny sposób – umieszczone po bokach głowy, tyle że nie równolegle do jej powierzchni, jak u większości ptaków, lecz pod kątem – stojąca czapla zdaje się patrzeć do przodu, a tak naprawdę spogląda w dół.
W łowieniu ryb pomaga jej także długa i niezwykle giętka szyja. Stojąca lub lecąca czapla trzyma szyję wygiętą esowato, co może wydawać się nieco nienaturalną pozycją, jednak tak naprawdę ptak w tej pozie wypoczywa i aż tak silne wygięcie szyi nie sprawia mu żadnego wysiłku. Jest to możliwe dzięki specjalnej konstrukcji kręgów szyjnych oraz mięśni i ścięgien. Na dodatek, szyja czapli ma w dwóch miejscach coś w rodzaju stawów, umożliwiających gwałtowną zmianę położenia sąsiadujących ze sobą kręgów – to właśnie dzięki nim stojąca przy brzegu czapla może esowato wygiąć swą szyję i położyć głowę na grzbiecie, wygląda wtedy jakby zapadła w drzemkę. Ospałość i spokój stojącego ptaka jest jednak pozorny. Gdy tylko spostrzeże rybę, gwałtownym skurczem mięśni błyskawicznie prostuje szyję, przez co głowa wraz z dziobem zostaje wystrzelona do przodu jak harpun.
Ryba nie ma żadnych szans. Zostaje pochwycona, wyciągnięta z wody, ogłuszona szybkim ruchem dzioba i połknięta.
Taka budowa kręgów wprawdzie umożliwia czapli błyskawiczne prostowanie szyi, ale za to utrudnia jej obracanie głowy na boki. Każdy staw ma bowiem swoje ograniczenia. Stawy w naszych palcach także bez problemu zginają się w płaszczyźnie góra-dół, umożliwiając zaciśnięcie pięści lub wykonanie gestu ?chodź no tutaj”, ale już z wygięciem ich na boki mielibyśmy spore kłopoty. Czapla ma problemy także z obróceniem głowy do tyłu, dlatego też nie byłaby w stanie sięgnąć dziobem do gruczołu kuprowego, którego wydzieliną większość ptaków natłuszcza swoje pióra, żeby uczynić je wodoodpornymi. Czapla wprawdzie nie nurkuje, ale jakaś ochrona przed wilgocią z pewnością by jej się przydała – chociażby na wypadek deszczu.
Dlatego też rolę impregnatu chroniącego pióra przed przemoknięciem pełni u czapli specjalny proszek, produkowany w drobnych piórkach, zwanych ?piórami pudrowymi”. Znajdują się one przede wszystkim na piersi i po bokach ciała ptaka (czyli tam, gdzie łatwo sięgnąć zarówno dziobem, jak i łapami), lecz są ukryte pod piórami okrywowymi i niewidoczne z zewnątrz. Regularnie złuszczają się z nich rogowe łuseczki, które rozprowadzane po pozostałych piórach chronią ciało czapli przed zmoknięciem.
Czapla siwa